Telli Baba Türbesi
Telli Baba, Kadirî tarikatı şeyhlerinden bir velidir. Türbesi İstanbul Rumelikavağı'ndadır.
Üsküdar'da Aziz Mahmud Hüdayi, Beykoz'da Yuşa (a.s), Beşiktaş'ta Yahya Efendi ile birlikte boğazı koruyan 4 büyük manevi değerlerden birisi olarak kabul edilen “Telli Baba Türbesi” Anadolu kavağındadır.
Hakkında çok fazla bilgi bulunmamakla birlikte çeşitli kaynaklarda ismi “Abdullah” olarak bildirilmektedir. Bazı rivayetlere göre de Fatih Sultan Mehmet Han ile birlikte İstanbul’un fethine gelerek orduya imamlık etmesinden dolayı “İmam Abdullah Efendi” olarak bilinmektedir. Kadirî Tarikatı şeyhlerindendir. Medrese tahsili görmüş ve aynı zamanda dönemin önemli velilerinden feyiz alarak yetişmiştir. Telli Baba, Güzel ahlakı ve Peygamber Efendimiz (s.a.v)’in sünnetine bağlılığı ile çevresinde de çok sevilen ve saygı gören bir kişiydi. İnsanlar arasında hiçbir zaman din ve mezhep farkı gözetmemiş olup çevresinde bulunan ve ziyaretine gelenleri hak dine davet etmiştir.
“Telli Baba” İsmi Nereden Geliyor?
İsim hakkında çok farklı rivayetler bulunmaktadır. En bilineni ve burada görev yapan kişilerin anlattığı Telli Baba’nın yaşadığı dönemde Sarıyer civarında çok sayıda Rum ikamet etmekteydi. Bu Rumları Müslümanlığa davet eden ve Müslüman olan erkeleri ve kızları telli duvaklı gelin yapan bu zat-ı şerife halk arasında “Telli Baba” denilmeye başlanmıştı.
Bir diğer rivayet Kadirî Tarikatı’na bağlı olan Telli Baba sarığına bir gelin teli takıyordu. Bu sebeple kendisine müritleri ve halk arasında “Telli Baba” denilmeye başlanmıştı. Bu anlatmış olduğumuz rivayet üzerine Türbeye daha çok “kısmet arayanların” gittiği gözlenmektedir.
Telli Baba Türbesi Nasıl Ortaya Çıktı?
Ne zaman ve nasıl ortaya çıktığı kesin olarak bilinmiyor. Ancak halk arasında ortaya çıkarılmasıyla ilgili bir inanış hakim. Buna inanışa göre bir gece hasta bir kızın rüyasına giren Telli Baba kıza kendisinin mezarının yerini tarif ediyor. Bu genç kız türbeyi ziyaret ederek hastalığından kurtulur. Sonrasında gerekli yerlere müracaat ederek Türbenin ortaya çıkarılmasına ve ziyarete açılmasına vesile olur.
Telli Baba Türbesi Özellikleri
Diğer gördüğümüz türbelere göre farklı bir yapıya sahiptir. Girişi küçük dar bir kapıdan yapılmaktadır. İçeride bir sanduka ve namaz kılınabilecek küçük bir oda bulunmaktadır. Bu odada Boğaz’a açılan küçük bir cam bulunmaktadır.
KAYNAK : CAMİLER VE TÜRBELER
www.turkiyenintarihieserleri.com
Alıntı: “Telli Baba Türbesi”, Kültür Envanteri, 19 Mayıs 2022, https://kulturenvanteri.com/yer/?p=7291
Asıl adı İmam Abdullah Efendi olan Telli Baba, Fatih devrinde orduda tabur imamı iken şehit olmuştur. 80 yıl önce de hastalıklı bir genç kızın onu rüyasında görmesiyle birlikte mezarı ortaya çıkarılmış ve O günden sonra iyileşen genç kızın peşinden birçok insan bu türbeyi ziyaret etmeye başlamıştır.
Telli Baba Türbesi’nde yatan kişi orduda imamken ölmüş olan bir kişidir. Hastalıklı olan bir kızın rüyasında, şuan ki Telli Baba Türbesi’ni o kişinin mezarı olarak görür ve bu olaydan sonra kız iyileşir. O günden bu güne genç kızlar bu türbeye akın etmektedir.
Osmanlı imparatorluğu’nun 18. yüzyılda yaşamış bomba imha uzmanıdır. İmparatorluk topraklarında birçok bombayı başarıyla etkisiz hale getirmiş, uzun yıllar bomba imha loncası’nın piri olarak görev yapmıştır. Kendi düğününe yetişebilmek için acele ettiği Rumeli Kavağı’ndaki son görevinde yanlış teli kesmesi sonucu vefat etmiştir. Rivayete göre gidemediği düğününün ziyaretçilerine kısmet olduğuna inanılır. Telli Baba, boğulmak üzere olan genç kızı kurtaran bir tahlisiye memurudur. (Cankurtaran) Gemilere kılavuzluk hizmeti veren Telli Baba bir gün nöbeti sırasında havanın aniden patladığı, denizin kabarıp dalgalandığını görmüş. Denizde bir kayık içinde zor durumda olan genç bir kız ve bir oğlan görmüş. Çok geçmeden kayık devrilmiş, genç kız ve oğlan denizde kaybolmuş. Tahlisiye memuru olan Telli Baba koşmuş denize genç kızı boğulmak üzere iken yarı baygın halde kurtarıp sahile çıkarmış fakat oğlanı bulamıştır. Yıllar sonra evlenme çağına gelen genç kız, şükran borcunu ödemek ve teşekkür etmek için tahlisiye memurunun bulunduğu yere geldiğinde öldüğünü öğrenip ve mezarı başında ağlamaya başlamış ve telli duvağını mezara bırakıp ayrılmış.
Başka bir rivayete göre ise, bugün Telli Baba diye bilinen türbede ziyaret yerinde yatanın aslında bir gelin olduğu şeklindedir. Eskiden beri ermişler hep eril(erkek) olarak düşünüldüğünden ”Telli Gelin” yerine ”Telli Baba” adı yakıştırılmıştır.