10 - Büyük Djenné Cami Djenné, Mali

İlk kez 14'üncü yüzyılda yapılan ve 'Dünyanın topraktan yapılan en büyük yapısı' olarak bilinen Büyük Cenne Camii, sadeliği ve sağlamlığıyla asırlara meydan okuyor. İçerisindeki yüzden fazla sütunun üzerinde ayakta duran camii, her yılın bir günü bölge halkının taşıdığı çamurlarla onarılıyor.

Cenne Ulu Camii, birçok mimar tarafından Sudani-Saheli mimari stilinin en muazzam başarılarından olan büyük kerpiç bina. Cami, Mali'nin Bani Nehri sel ovasındaki Cenne şehrinde yer almaktadır. İlk cami 13. yüzyılda inşa edilmiştir, ama şimdiki yapı 1907'ye dayanır. Cenne halkının merkezi olmakla beraber, Afrika'nın en meşhur yerlerindendir. "Cenne Eski Kasabaları" ile beraber 1988'de UNESCO tarafından Dünya Miras Listesine eklenmiştir. Her yıl rüzgar ve yağmur'un yaptırdığı aşındırma sonucu bütün yerel halk camiyi çamurlarla sıvama yaparlar ve bu da mantolama görevi görür.

3 minaresi, 60 metre eniyle içi ve avlularında 50 bin kişinin aynı anda namaz kılabildiği, tamamı topraktan inşa edilmiş muhteşem bir cami. Bu şahane binanın yok olmasına mani olmak için şehir halkı senede bir gün caminin sıvalarını güçlendiriyor. Bu mimarî tarzına “Sahil Sudanez” deniliyor.

Cami, yağmur sezonunda üç tarafı sularla çevrili bir yarımadaya dönüşüyor. Cami Cenne Faray adı verilen geleneksel yağ ile karıştırılan Cenne toprağının samanla karıştırılarak kerpiç haline getirilmesiyle yapılmış. “Banco” adı verilen silindirik sütunlarla oluşturulmuş dört köşe planlı duvarlarına monte edilmiş yüzlerce odun parçası yağmur mevsiminde onarım iskelesi vazifesi görürken aynı zamanda bu sade yapının tek dekoratif ögesi durumunda.

Cenne'de inşa edilen ilk caminin tarihi kesin değildir, ancak inşaata başlanılan tarihin en erken 1200'lü yıllar en geçse 1330'lu yıllar olduğu tahmin edilmektedir. Cami hakkında bilgi veren en eski kaynak Abd al-Sadi'nin yazdığı Tarikh al-Sudan (Sudan'ın tarih) adlı eseridir. Söz konusu kaynak yapılan ilk caminin geçmişi hakkında bilgi verir. Tarikh al-Sudan'a göre Sultan Kanburu, Müslüman oldu ve akabinde sahip olduğu sarayı camiye dönüştürdü. Caminin doğusuna ise yeni sarayını inşa ettirdi. Sultan Kanburu'nun halefi caminin kulelerini inşa ederken, sonraki sultanda çevredeki duvarı inşa etti.

19. yüzyıla kadar Cenne Ulu Camii hakkında yazılmış başka bir yazılı kaynak yoktu. 1828 yılında Cenne şehrini ziyaret eden Fransız kâşif René Caillié cami hakkında şunu yazmıştır: "Cenne'de dünyadan inşa edişmiş bir cami, iki büyük ama uzun olmayan duvarı aşmış; çok büyük olsa da, kabaca inşa edilmiş. Yuvalarını içine yapmış binlerce kırlangıç için terk edilmiş. Bu hoş olmayan koku, dışarıdaki küçük avluda ibadet etmeyi yaygınlaştırmış."

Fotoğraflar