İşkodra kentinin Osmanlı Dönemi anıt eseri olan Kurşunlu Camisi, 1773-1774 yıllarında bölgeye hakim olan ve Osmanlı Devleti tarafından İşkodra Valiliğine atanan Mehmed Bey tarafından yaptırıldı. Cami, uzun yıllar ülkenin en büyük camisi olarak hizmet verdi. Rozava Kalesi'nin aşağı eteklerinde, Drini, Kir ve Boyna nehirlerinin kesiştiği noktada, bugünkü kent merkezinin güneydoğusunda yer alan cami, 1948'de kültürel anıt ilan edildi. Kurşunlu Camisi, Arnavutluk'taki halen en büyük cami olması ve revaklı harim avlusu olan tek cami örneğini teşkil etmesi açısından diğer camilerden farklı konumlandırılıyor. Bütünüyle taştan inşa edilmiş olan camide dikkat çeken yapılardan biri de yapıya sonradan eklendiği anlaşılan dikdörtgen planlı ve güneybatı cephesi iki yuvarlak kemer açıklıklı türbesi. Kurşunlu Camisi, inşa edilişinden bugüne kadar geçen sürede, birtakım yapısal ve mimari değişikliklere uğradı ve çeşitli dönemlerde atıl kaldı.
1865 yılındaki büyük sel felaketinin ardından kentin aşağı kesimindeki mahallelerin tamamen boşaltılmasıyla birlikte cami de kaderine terkedildi. 20. yüzyıl başlarında kubbeleri kaplayan kurşunların çalındığı, 1920'de onarılarak minaresinin yenilendiği biliniyor. 1967'deki Arnavutluk Kültürel Devrimi sırasında minaresi de yıkılan cami, 1978'de Arnavutluk Kültür Anıtları Kurumu tarafından yapılan restorasyonla kubbeleri çimento esaslı sıvandı. Cami, 1980'lerden beri hizmet vermiyordu. Caminin durumunu ele alan TİKA, 28 Nisan 2017'de Kurşunlu Camisinin restorasyon uygulama projelerini hazırlayarak, Vakıflar Genel Müdürlüğüne teslim etti. 6 Şubat 2018'de protokol hazırlıklarına başlanan caminin durumuna ilişkin rapor ve projeler, Dışişleri Bakanlığının uygun görüşü ile Arnavutluk Kültür Bakanlığına gönderildi. Söz konusu protokol, Arnavutluk Başbakanı Edi Rama'nın 6-7 Ocak 2021 tarihlerinde Türkiye'yi ziyaretlerinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Başbakan Rama'nın başkanlığında Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy ile Arnavutluk Kültür Bakanı Elva Margariti tarafından imzalandı. Restorasyon kapsamında, bölgesindeki nehirlere açılan sulama kanallarının meydana getirdiği taşkınlar nedeniyle avlusundaki Osmanlı kabirleri haftalarca sular altında kaldığı camide, geniş çaplı çalışma yapılacak. Mimari bütünlüğünü koruyan fakat su taşkınlarının da etkisiyle giderek metruk hale gelen Kurşunlu Camisinin minaresi tamamlanacak, kurşun örtüsü yenilenecek, derz, sıva işleri, minber ve ahşap işleri yapılacak. Camide yağmur sularının tahliyesi için taşkın önleme sistemi yapılması hedefleniyor.
İşkodra'da bir Osmanlı mirası: Kurşunlu Camii
Arnavutluk Cumhuriyeti’nin “bisikletler şehri” olarak da anılan İşkodra, tarihi yapıları, doğal güzellikleri ve temiz havasıyla turistleri kendine çekiyor. Şehrin önemli özelliklerinden biri de Osmanlı'nın son kalesi olması.
Şehir Osmanlı topraklarından ayrıldığında, Osmanlı mimarisini hatırlatacak birçok eser miras kaldı. Bunlardan biri olan Kurşunlu Cami, 1773 yılında Buşatlı Mehmet Paşa'nın öncülüğünde inşa edildi.
Caminin asıl adı, Buşatlı Mehmet Paşa Camii. Kubbesinin kurşun kaplı olması nedeniyle halk arasında bu isimle anılıyor.
Şehrin tek camisi
Rozafa Kalesi ve Drin Nehri arasında yaptırılan Kurşunlu Cami, şehrin en eski camisi olmasının yanı sıra şehrin tek camisi olma özelliğini de taşıyor.
Cami hem Osmanlı dönemine hem de Enver Hoca dönemine tanıklık etti. 22 Ekim 1944’te Arnavutluk, Enver Hoca'nın yönetimine geçmesiyle tüm dini yapıların kaderi değişti. Cami ve kiliseler kapatıldı, din adamları hapse atıldı. Kurşunlu Cami de bu dönemden etkilendi ancak ayakta kalmayı başardı.
1985 yılında Enver Hoca kalp krizi nedeniyle öldü. Kurşunlu Cami için de yeniden ezan seslerinin duyulmasının sinyali verildi. Cami, 1991 yılında binlerce Müslüman’ın katıldığı Cuma namazıyla ibadete açıldı. Namazı baş müftü Sabri Koç kıldırdı.
Neredeyse sel altında kalacaktı
Kurşunlu Cami, Boyana ve Drin nehirlerinden tarım arazilerine açılan sulama kanalları nedeniyle sel baskınları yaşıyor.
Hatta yağışların arttığı dönemde avluda küçük bir hendek oluşuyor ve camiye köprü vasıtasıyla giriş sağlanıyor. Caminin avlusunda bulunan Osmanlı kabirleri de haftalarca sular altında kalıyor.
Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı'nın restorasyon sırasına aldığı Kurşunlu Cami'nin restorasyonu daha sonra Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne devredildi.
Ayrıca cami, minaresi de dahil birçok yerinde tahribat yaşasa da hala İşkodra'ya renk katıyor.